De Hoge Raad der Nederlanden is de hoogste rechter van het Koninkrijk der Nederlanden in civiele zaken, strafzaken en belastingzaken. Hij is dat ook voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Saba en Sint Eustatius.
Voor andere bestuursrechtzaken dan belastingzaken zijn de hoogste bestuursrechters in Nederland (afhankelijk van het onderwerp van de zaak) de Raad van State, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven. In Caribisch Nederland en in Aruba, Curaçao en Sint Maarten wordt in bestuursrechtzaken in hoogste instantie rechtgesproken door het Gemeenschappelijke Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en door bijzondere rechtscolleges zoals de Raad van Beroep in ambtenarenzaken en de Raad van Beroep in belastingzaken (die bestaan uit rechters van het Gemeenschappelijke Hof).
Geschiedenis
Een uitvoerige bespreking van de geschiedenis van de Hoge Raad is te vinden op de website van de Hoge Raad.
Benoeming en ontslag van de leden van de Hoge Raad
De leden van de Hoge Raad worden bij koninklijk besluit “voor het leven” benoemd (art. 117 lid 1 Grondwet). Hun wordt echter op eigen verzoek of bij het bereiken van de leeftijd van 70 jaar ontslag verleend (art. 117 lid 2 Grondwet, art. 46h lid 3 Wrra)
De leden van de Hoge Raad worden benoemd uit een bindende voordracht van drie personen, opgemaakt door de Tweede Kamer der Staten-Generaal (art. 118 lid 1 Grondwet). In de praktijk gaat het aldus dat de president van de Hoge Raad aan de Tweede Kamer kennis geeft van een vacature. Hij voegt daarbij, gehoord de procureur-generaal, een aanbevelingslijst van zes kandidaten. De Tweede Kamer volgt in de regel de aanbeveling van de Hoge Raad door de eerste drie kandidaten van de aanbevelingslijst op te nemen in haar voordracht. De regering benoemt vervolgens doorgaans de eerste kandidaat van de voordracht.
De aanstelling van een lid van de Hoge Raad dat de leeftijd van 61 jaar heeft bereikt kan op zijn verzoek worden gewijzigd in een aanstelling als raadsheer in buitengewone dienst. Een raadsheer in buitengewone dienst vervult niet meer een volledige taak.
Samenstelling Hoge Raad
President van de Hoge Raad is mw mr. G. (Dineke) de Groot). Naast haar telt de Hoge Raad 6 vicepresidenten, 25 raadsheren en 4 raadsheren in buitengewone dienst. De raad wordt bijgestaan door de griffier, mr. J. Storm, die tevens kabinetschef van de president is. De volledige samenstelling van de Hoge Raad is hier te vinden.
De leden van de Hoge Raad zijn verdeeld over drie “kamers”: de eerste of civiele kamer behandelt zaken op het gebied van het burgerlijk recht, de tweede kamer (strafkamer) strafzaken, en de derde kamer (belastingkamer) fiscale zaken. Dan is er nog de vierde kamer (de ombudskamer), die vorderingen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad tot schorsing of ontslag van rechters behandelt en die onderzoek doet naar gedragingen van rechters over wie bij de procureur-generaal bij de Hoge Raad is geklaagd. De ombudskamer staat onder voorzitterschap van de president en wordt ad hoc samengesteld uit de leden van de andere kamers.
Civiele kamer
De civiele kamer van de Hoge Raad bestaat momenteel uit 2 vicepresidenten en 10 raadsheren:
mr. M.V. Polak vice-president en kamervoorzitter
mr.M.J. Kroeze vice-president
mr. A.E.B. ter Heide
mr. F.J.P. Lock
mr. G.C. Makkink
mr. C.E. du Perron
mr. F.R. Salomons
mr. S.J. Schaafsma
mw mr. C.H. Sieburgh
mw mr. T.H. Tanja-van den Broek
mw mr. K. Teuben
mw mr. H.M. Wattendorf
Raadsheren in buitengewone dienst als bedoeld in art. 5 lid 3 van de Wet Rechtspositie rechterlijke ambtenaren
mr. C.J. Borman
mr. J.E.M. Polak
mr. H.G. Sevenster
Civiele parket
Aan de Hoge Raad is het parket bij de Hoge Raad verbonden, dat onder leiding staat van de procureur-generaal bij de Hoge Raad, mr. F.W. Bleichrodt, plaatsvervangend procureur-generaal mr. M.H. Wissink. Het parket is geen onderdeel van het openbaar ministerie (en heeft dus niets te maken met de advocaten-generaal bij de gerechtshoven en het College van procureurs-generaal van het Openbaar Ministerie), maar is geheel onafhankelijk.
In elke civiele zaak bij de Hoge Raad wordt door een lid van het parket een conclusie genomen. Deze zogenaamde Conclusie van de Procureur-Generaal is een onafhankelijk advies aan de Hoge Raad. De civiele afdeling van het parket bestaat momenteel uit de plaatsvervangend procureur-generaal en11 advocaten-generaal.
mr. B.F. Assink
mw mr. R.H. de Bock
mr. L.M. Coenraad
mr. B.J. Drijber sectievoorzitter
mr. T. Hartlief
mr. S.D. Lindenbergh
mr. G.R.B. van Peursem
mw mr. E.B. Rank-Berenschot
mr. G. Snijders
mr. W.L. Valk
mr. P. Vlas
De Hoge Raad en zijn parket worden voorts bijgestaan door de medewerkers van het Wetenschappelijk Bureau bij de Hoge Raad.
Huisvesting
Sinds 1 maart 2016 is de Hoge Raad gevestigd aan Korte Voorhout 8 in Den Haag in een nieuw gebouw dat ontworpen is door KAAN architecten. Voor het gebouw staan zes beelden van Nederlandse rechtsgeleerden.
Zie ook: de website van de Hoge Raad.