Op 21 december 2012 is in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag het aanbestedingscontract getekend voor de nieuwbouw van de Hoge Raad. De Hoge Raad zal verhuizen naar een “modern en eminent onderkomen”, aldus het persbericht, op de plaats van de voormalige Franse ambassade aan het Smidswater en het AXA-gebouw op de hoek van het Korte Voorhout en de Prinsessegracht.
De Hoge Raad is in de loop der tijd op verschillende plaatsen in Den Haag gevestigd geweest. Tussen 1838 en 1864 was ’s lands hoogste rechtscollege weggestopt in een hoek van het Binnenhof. Daarna verhuisde de Hoge Raad naar een prominentere locatie, aan het Plein. In 1988 moest hij echter plaats maken voor de nieuwbouw van de Tweede Kamer.
Sindsdien is de Hoge Raad gevestigd aan het Lange Voorhout 34-36 in het Huis Huguetan. Dit stadspaleis is gebouwd in 1734 door architect Daniel Marot. De belastingsector van de Hoge Raad is sinds 2002 gevestigd in het Huis Bentinck aan het Lange Voorhout 7.
De term “stadspaleis” is minder adequaat als beschrijving voor het zittingszalengebouw aan de Kazernestraat 52, dat met een loopbrug verbonden is met het Huis Huguetan. De jaren-80-nieuwbouw van de architect Penninck kan niet alle bezoekers van deze gebouwen bekoren. De entree van het gebouw is tamelijk onopvallend – wie niet weet waar hij moet zijn, zou er voorbij kunnen lopen, ware het niet dat de plotselinge rurale lucht die komt aanwaaien vanuit de naastgelegen Stadsrijschool (of beeld ik me dat in?) de blik doet wenden naar de voor de ingang geplaatste beelden van Cornelis van Bijnckershoek, Hugo de Groot, Ulrich Huber, Joan Melchior Kemper, Simon van Leeuwen en Johannes Voet, die 25 jaar geleden hun statige positie op het bordes aan het Plein hebben moeten verruilen voor een standplaats tussen slordig geparkeerde bestelbusjes.
Daar komt in 2015 verandering in. Het pand Korte Voorhout 20 (het AXA-gebouw), dat begin 2006 door de Staat is aangekocht, zal samen met het pand aan het Smidsplein 1 (de voormalige Franse ambassade) plaatsmaken voor de nieuwe huisvesting van de Hoge Raad. Als alles goed gaat, tenminste: “over de kosten is nog geen overeenstemming“, vermeldt het persbericht, dat de lof zingt van het frisse ontwerp van Claus en Kaan Architecten. Procureur-Generaal mr. Fokkens: “Het heeft uitstraling, maar het is niet megalomaan. Het past zo ongeveer in de centrale hal van het Supreme Court van Singapore.”
De beelden van Van Bijnckershoek c.s. “komen terug langs de glazen wand met daarachter de centrale hal en de zittingszalen en daarbij behorende voyers [ondanks de opmerking over de glazen wand neem ik aan dat “foyers” is bedoeld en niet dat een ‘u’ is weggevallen] aan het Korte Voorhout“, aldus het persbericht. Dat zal Hugo de Groot deugd doen; op een van de impressies bij het persbericht is te zien dat zijn spreuk “UBI IUDICIA DEFICIUNT INCIPIT BELLUM” meeverhuist. Deze woorden waren vroeger gebeiteld in de zittingszaal aan het Plein en zijn thans aangebracht in de centrale hal van het zittingszalengebouw. Dit “motto” van de Hoge Raad betekent vrij vertaald: “waar rechterlijke beslissingen te kort schieten, begint geweld”. Aldus tenminste de website van de Hoge Raad, in navolging van de beroemde historicus Johan Huizinga. De Haagse advocaat en theoloog Jan-Paul Heering stelde in 2007 in zijn Sluitingszittingsrede aan de orde dat deze vertaling, die als een aansporing aan de rechter gelezen zou moeten worden om goede uitspraken te doen, niet zou kloppen. De oorspronkelijke context van de zin (De iure belli ac pacis, II.1.2, zie hier een vertaling) is namelijk een bespreking van de rechtvaardigingsgronden voor gewelddadige strijd (kort gezegd: verdediging, schadeloosstelling en bestraffing). Het “motto” zou daarom juist zoiets betekenen als dat waar de reikwijdte van het recht ophoudt, eigenrichting gerechtvaardigd is. Als de spreuk terugkeert in het nieuwe gebouw, zullen we daar maar uit afleiden dat de Hoge Raad het natuurrecht van De Groot niet aldus uitlegt.
“De noordkant biedt uitzicht op het Malieveld. Vandaar zal het geluid van de samenleving ook feitelijk naar binnen komen“, aldus president Corstens. Voor het geval de wind goed staat (en anders uiteraard ook) zullen wij, in onze werkkamers aan de Bezuidenhoutseweg, die over het Malieveld uitkijken op het nieuwe onderkomen van de Hoge Raad, op onze woorden letten.
(Update 4/1/’13: in het persbericht staat inmiddels ‘foyers’.)
