HR 14 oktober 2011, ECLI:NL:HR:2011:BR3058 (Staat/X.)
Als voor een levenslang gestrafte die in een tbs-kliniek is geplaatst een machtiging voor onbegeleid verlof wordt gevraagd, moet de minister van Veiligheid en Justitie het advies van het Adviescollege Verloftoetsing tbs (Avt) vragen. Van een positief advies van het Avt mag de minister alleen gemotiveerd afwijken.
Verweerder in cassatie (hierna: X) is in 1984 tot levenslang veroordeeld voor een schietpartij in een café in Delft, waarbij zes doden en enkele gewonden zijn gevallen. In 2001 is X overgeplaatst naar een tbs-kliniek. Daarbij zijn tussen de toenmalige minister van Justitie en de kliniek afspraken gemaakt over de behandeling van X, met inbegrip van een verlofbeleid. Als uitvloeisel hiervan zijn vervolgens enkele machtigingen voor begeleid verlof voor X verleend. In 2007 heeft echter de staatssecretaris van Justitie zich op het standpunt gesteld dat op grond van het op dat moment geldende beleid levenslang gestraften niet meer in aanmerking komen voor (begeleid of onbegeleid) resocialisatieverlof. Achtergrond hiervan is dat voor levenslang gestraften in principe geen gratieverlening wordt overwogen (zodat resocialisatie ook niet aan de orde is).
In deze kortgedingprocedure bij de burgerlijke rechter gaat het om de weigering van de staatssecretaris om voor X een machtiging voor onbegeleid verlof te verlenen. Het hof achtte het standpunt van de staatssecretaris dat er geen enkele ruimte is voor onbegeleid verlof van een levenslang gestrafte, en dat daarom over het verzoek om een machtiging onbegeleid verlof het Avt ook niet behoeft te adviseren, onrechtmatig. Volgens het hof is niet gebleken dat bij deze beslissing de belangen van X en de eerder bij hem gewekte verwachtingen over verlofverlening zijn meegewogen. Het hof oordeelde dan ook dat het verzoek om een machtiging onbegeleid verlof voor advies aan het Avt diende te worden voorgelegd.
Dit oordeel van het hof houdt in cassatie stand:
“Terecht heeft het hof geoordeeld dat ook in het geval van deze levenslanggestrafte de (normale) weg van art. 4 en 7 van het Besluit Adviescollege Verloftoetsing tbs gevolgd dient te worden, waarbij de minister, indien hij wil afwijken van een positief advies van het Avt, dat slechts gemotiveerd – hetgeen in dit geval wil zeggen: op een wijze die inzichtelijk maakt hoe daarbij rekening is gehouden met de door het hof bedoelde belangen en verwachtingen van [verweerder] – zal kunnen doen.”
Overigens had de minister na het (uitvoerbaar bij voorraad verklaarde) arrest van het hof al het advies gevraagd van het Avt over de verzochte machtiging voor onbegeleid verlof van X. Het – positieve – advies van het Avt is door de staatssecretaris niet overgenomen. In een daarop volgend kort geding heeft de voorzieningenrechter inmiddels geoordeeld dat de staatssecretaris in redelijkheid mocht besluiten de aanvraag voor een machtiging onbegeleid verlof niet in te willigen en dus van het advies van het Adviescollege mocht afwijken (zie LJN ECLI:NL:HR:2011:BS1096).
De Staat is in cassatie aanvankelijk bijgestaan door Gerbrant Snijders en nadien door de auteur.
