HR 27 mei 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP8689
In deze zaak gaat het om de vraag of het forumkeuze beding dat is opgenomen in de algemene voorwaarden van een Nederlandse rumverkoper voldoet aan de vormvereisten van art. 23 lid 1 EEX-Verordening. De Hoge Raad vernietigt het arrest van het hof wegens miskenning van het bewijsvermoeden van art. 23 lid 1 sub c EEX-Vo.
Demerara is distributeur van rum. Sinds oktober 2005 plaatst verweerster in cassatie (hierna: de afnemer] regelmatig orders bij Demerara. Demerara is gevestigd in Nederland, de afnemer in Duitsland. Op de facturen van Demerara staat vermeld dat op prijsopgeaven en leveringen algemene voorwaarden van toepassing zijn. Deze algemene voorwaarden bevatten een forumkeuzebeding voor de rechtbank Haarlem. De vraag is of deze forumkeuze voldoet aan de vormvereisten van art. 23 van de EEX-Verordening.
Het eerste anker waarvoor Demerara is gaan liggen is het vormvoorschrift van art. 23 lid 1 sub b EEX-Vo: het forumkeuzebeding is gesteld in een vorm die wordt toegelaten door de handelwijzen die tussen partijen gebruikelijk zijn geworden. Het hof heeft dit standpunt verworpen, omdat niet voldoende is dat Demerara op haar facturen stelselmatig naar haar algemene voorwaarden verwijst. Het hof acht ook van belang dat de algemene voorwaarden nimmer daadwerkelijk aan de afnemer zijn meegedeeld. In dit oordeel ligt, aldus de Hoge Raad, besloten dat de wijze waarop Demerara haar algemene voorwaarden heeft meegedeeld, ontoereikend is om aan te nemen dat de afnemer het daarin opgenomen forumkeuzebeding kende of heeft kunnen kennen. Dit oordeel getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting. Ook is het niet ontoereikend gemotiveerd. Vaststaat immers dat geen daadwerkelijke mededeling van de voorwaarden heeft plaatsgevonden, dat zij niet op de achterzijde van de facturen staat vermeld en dat daarop evenmin is vermeld dat de algemene voorwaarden een forumkeuzebeding bevatten.
Het tweede anker van Demerara, te weten: art. 23 lid 1 sub c EEX-Vo, biedt haar (vooralsnog) meer houvast. Demerara heeft bewijs aangeboden van haar stelling dat het in de internationale rumhandel gebruikelijk is dat algemene voorwaarden worden gehanteerd waarin een forumkeuze is opgenomen en dat het in die branche ook gebruikelijk is dat algemene voorwaarden worden gehanteerd met een forumkeuze beding en dat die voorwaarden van toepassing worden verklaard door verwijzing daarnaar op de facturen. Het hof vond dat Demerara daarmee onvoldoende aan haar stelplicht had voldaan, maar de Hoge Raad denkt daar anders over. Demerara heeft in beginsel voldoende gesteld om, indien van een en ander bewijs is aangeleverd (en tegen de forumkeuze niet is geprotesteerd), de conclusie te dragen dat wilsovereenstemming met betrekking tot de forumkeuze wordt vermoed te bestaan, behoudens tegenbewijs (vgl. HvJEG 20 februari 1997, NJ 1998, 565). De verwijzingsrechter zal de afnemer in de procedure na verwijzing in de gelegenheid moeten stellen dit bewijsvermoeden te ontzenuwen.
